Cúi chào, hay còn gọi là “Ojigi”, là một nét văn hóa đặc trưng của người Nhật. Một câu chuyện thú vị mà tôi từng nghe là khách du lịch khi đến thăm Công viên Nara đã rất ngạc nhiên khi phát hiện ra: “Bạn có biết những con hươu ở Nhật Bản cũng cúi chào không?” Những con hươu tại đây nổi tiếng với hành động cúi đầu trước du khách, như thể chúng đang chờ đợi một món ăn, cụ thể là bánh gạo senbei dành cho hươu.
Tôi từng nghĩ rằng hành động cúi chào của hươu chỉ đơn giản là để chào đón hoặc xin ăn, nhưng sự thật là hành động này bắt nguồn từ nét văn hóa cúi đầu của người Nhật – một dấu hiệu của sự lễ phép và tôn trọng. Vậy, cúi chào trong văn hóa Nhật Bản có ý nghĩa gì và xuất phát từ đâu?
1. Khi nào cúi chào và ý nghĩa của nó?
Người Nhật cúi chào trong rất nhiều tình huống khác nhau, bao gồm:
- Khi chào hỏi.
- Khi cảm ơn hoặc chúc mừng.
- Khi xin lỗi.
- Khi nhờ vả.
- Khi đến thăm đền chùa.
Cúi chào trở thành một hành động tự nhiên đến mức ngay cả khi không có ai trước mặt, người Nhật vẫn cúi chào. Ví dụ, khi gửi email yêu cầu ai đó, họ cũng có thể cúi đầu sau khi bấm nút gửi. Ban đầu, cúi chào mang ý nghĩa “Tôi không có ý thù địch”, thể hiện rằng người cúi đầu không có ý định tấn công. Ngày nay, nó đã phát triển thành một hành động thể hiện sự xin lỗi, cảm ơn, và tôn trọng đối phương.
2. Nghi thức cúi chào có từ khi nào?
Nghi thức cúi chào bắt đầu vào khoảng năm 500-800, khi Phật giáo du nhập vào Nhật Bản từ Trung Quốc, trong thời kỳ Asuka đến thời kỳ Nara. Khi đó, những người thuộc tầng lớp thấp thường quỳ gối và cúi đầu trước các quý tộc để thể hiện sự tôn kính, tương tự như việc quỳ gối trước các nhà lãnh đạo như vua hay hoàng hậu trong các nền văn hóa khác.
3. Các kiểu cúi chào
Ở Nhật Bản, có hai kiểu cúi chào chính: “Zarei” (ngồi cúi chào) và “Ritsurei” (đứng cúi chào). Cả hai kiểu đều tuân thủ ba quy tắc cơ bản:
- Giữ lưng thẳng, không gập chân hay hông.
- Hít vào khi cúi đầu xuống.
- Thở ra khi trở lại tư thế ban đầu.
Mỗi tình huống khác nhau sẽ yêu cầu các kiểu cúi chào khác nhau:
- Eshaku (gật đầu nhẹ): Cúi người khoảng 15 độ, thường dùng khi chào hỏi người thân, bạn bè hoặc đồng nghiệp.
- Asarei (ngồi cúi chào): Cúi khoảng 30 độ khi ngồi, thường dùng trong các tình huống trang trọng.
- Keirei (cúi chào cung kính): Nghiêng người 30 độ khi đứng, dùng để chào đón khách hàng hoặc khi gặp đối tác lần đầu.
- Saikeirei (cúi chào trịnh trọng nhất): Cúi khoảng 45 độ, dùng trong các tình huống xin lỗi nghiêm trọng hoặc thể hiện lòng biết ơn sâu sắc.
Một điểm cần lưu ý là trong các tình huống trang trọng, người ta sẽ cúi thấp và giữ tư thế lâu hơn.
4. Tầm quan trọng của cúi chào trong văn hóa Nhật Bản
Cúi chào không chỉ là một nghi thức giao tiếp mà còn là một cách để bày tỏ sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với những người xung quanh. Dù bạn cúi chào đúng cách, điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành và sự chân thành trong mỗi cúi chào. Chính những điều này đã góp phần làm nên ấn tượng về sự lịch sự và lễ phép của người Nhật trong mắt bạn bè quốc tế.
Khi chuẩn bị hành trang để làm việc hay du học tại Nhật Bản, bên cạnh việc nắm bắt kiến thức chuyên môn hay kỹ năng công việc, việc hiểu biết và thực hành đúng nghi thức cúi chào – Ojigi – là một bước quan trọng giúp bạn thích nghi với văn hóa nơi đây. Cúi chào không chỉ là biểu hiện của sự tôn trọng, mà còn là cách người Nhật thể hiện sự lịch sự, chân thành trong giao tiếp hằng ngày.
Việc cúi chào đúng cách sẽ giúp bạn không chỉ tạo ấn tượng tốt với đồng nghiệp, cấp trên hay những người bạn gặp trong cuộc sống thường ngày, mà còn giúp bạn xây dựng mối quan hệ thân thiện và bền vững. Dù là khi cảm ơn, xin lỗi, hay chúc mừng, cúi chào luôn là cầu nối để thể hiện sự kính trọng và tinh thần hòa nhã của bạn đối với người khác. Hãy luôn trân trọng những giá trị truyền thống văn hóa này, và qua đó, bạn sẽ hiểu sâu hơn về con người và văn hóa Nhật Bản. Chắc chắn rằng, điều này sẽ là một trong những chìa khóa giúp bạn thành công và được yêu mến trong công việc cũng như cuộc sống tại xứ sở hoa anh đào.
– Na Rine –
